Trudno wyobrazić sobie zwiedzanie Stambułu z pominięciem fascynującej dzielnicy Sultanahmet, gdzie dumnie spoglądają na siebie dwie najsłynniejsze budowle tej, ponad dwudziestomilionowej, metropolii – Hagia Sophia (tur. Ayasofya) oraz Błękitny Meczet. Bliskie sąsiedztwo dawnej chrześcijańskiej świątyni (w lipcu 2020 ponownie przekształconej w meczet) i jednego z ważniejszych muzułmańskich meczetów najlepiej obrazuje przyczynę określania Stambułu mianem perły na styku kultur i kontynentów. Dawna chrześcijańska świątynia w samym sercu Stambułu Wzniesiona ku chwale chrześcijaństwa, jako świątynia Nowego Rzymu, dla Imperium Osmańskiego stała się największą dumą i symbolem triumfu islamu nad „innowiercami”. Świątynia została ufundowana przez Justyniana I Wielkiego, a ukończenie jej obecnego kształtu datuje się na rok 537. W czasach Cesarstwa Bizantyjskiego budynek nosił nazwę Kościoła Mądrości Bożej. Po przejęciu Konstantynopola przez Osmanów (1453), decyzją sułtana Mehmeda II Zdobywcy, bazylikę przekształcono w meczet, kunsztowne bizantyjskie mozaiki na pewien czas zastąpiono osmańskimi malowidłami, a wnętrze świątyni na stałe wypełniły ogromne drewniane medaliony ze złotą kaligrafią imion Allaha, Mahometa oraz czterech pierwszych kalifów. Hagia Sophia w Stambule (grudzień 2017) Hagia Sophia w Stambule (grudzień 2017) Lepszy turban sułtana niż kapelusz kardynała? 29 maja 1453 roku wojska osmańskie zajęły Konstantynopol, a śmierć poniósł ostatni cesarz bizantyjski Konstantyn XI Dragazes. Głowa Konstantyna miała zostać powieszona na hipodromie, a ciało pochowane z cesarskimi honorami. Sam sułtan, uznając siebie za następcę cesarza bizantyjskiego, przyjął tytuł Kaizer-i Rum (Cezar Rzymu). Zwycięstwo Osmanów otworzyło drogę do podboju Europy, powstrzymanego pod Wiedniem przez Jana III Sobieskiego. Hagia Sophia w Stambule – wnętrze (lipiec 2007) Hagia Sophia w Stambule – wnętrze (lipiec 2007) Zdobycie Konstantynopola – mimo upływu czasu – jest wciąż niezwykle świeże w umysłach konserwatystów, którzy najchętniej co roku świętowaliby to historyczne zwycięstwo. Niektórzy utożsamiają Bizantyjczyków z wrogiem absolutnym, niemającym nic wspólnego z ich własną kulturą. W rzeczywistości trudno zaprzeczyć, że Imperium Osmańskie zapożyczyło od podbitej kultury wiele praktyk, jak chociażby system podatkowy, architektura, biurokracja czy administracja. Bizantyjskie dziedzictwo, siłą rzeczy, stało się elementem dziedzictwa Turcji. W historii nie bez powodu na stałe zapisało się także powiedzenie patriarchy Konstantynopola i większości duchowieństwa o tym, że w wolą w mieście oglądać „turban sułtana niż kapelusz kardynała”. Hagia Sophia w Stambule (grudzień 2017) Religijne spory o Hagię Sophię Po upadku Imperium Osmańskiego, gdy Turcja stała się republiką laicką, jej pierwszy prezydent Mustafa Kemal Atatürk podjął decyzję o przekształceniu meczetu w muzeum, którego funkcję obiekt pełnił aż do lipca 2020. Wtedy też rozpoczęto prace mające na celu przywrócić dawny wygląd budowli. Od wielu lat w Turcji coraz częściej było słychać głosy konserwatystów, pragnących ponownie przekształcić Hagię Sophię w meczet. Informacje każdorazowo wywoływały sprzeciw strony greckiej, która określała projekt zmian mianem urażania uczuć religijnych milionów chrześcijan. Zdaniem Greków, świątynie bizantyjskie są nieodłącznym elementem światowego dziedzictwa kulturowego, przez co powinny zostać objęte szczególną opieką. Spór o przyszłość Hagi Sophii toczył się od wielu lat. Przeczytaj: Odwiedziliśmy meczet Hagia Sophia. Tak obecnie prezentuje się wnętrze dawnej świątyni chrześcijańskiej W lipcu 2020 sąd administracyjny w Turcji unieważnił dekret z 1934, przekształcający Hagię Sofię w muzeum. W konsekwencji tej decyzji, Erdoğan wydał dokument nadający budowli ponownie funkcję meczetu. Mimo protestów chrześcijan na całym świecie, decyzja o konwersji Hagii Sophii w świątynię muzułmańską stała się faktem. Ile kosztuje bilet wstępu do Hagii Sophii w 2020 roku? Od momentu konwersji w meczet, dokonanej w lipcu 2020, Turcy znieśli opłaty wstępu do Hagii Sophii, czyniąc świątynię dostępną bezpłatnie zarówno dla turystów krajowych, jak i zagranicznych. W 2019 cena biletu do muzeum dla osoby dorosłej wynosiła 72 TL. Świątynia jest czynna dla odwiedzających w godzinach 9:00 – 17:00, za wyjątkiem czasu modlitwy. Budynek jest zamykany na godzinę przed rozpoczęciem każdej modlitwy oraz ponownie otwierany pół godziny po jej zakończeniu. W Turcji, podobnie jak w innych krajach muzułmańskich, modlitwę odmawia się pięciokrotnie w ciągu doby, tj. przed wschodem słońca, w południe, po południu, po zachodzie słońca i w pierwszej połowie nocy. Dokładna godzina każdej modlitwy jest zmienna i uzależniona od pory roku. Aktualny czas modlitw najłatwiej znaleźć, wpisując w Google frazę „Istanbul Ezan Saatleri„. Obejrzyj krótką relację wideo z naszej wizyty w meczecie Hagia Sophia, we wrześniu 2020:

Hagia Sophia, nazywana również Kościołem Mądrości Bożej, to jedna z najwspanialszych budowli wzniesionych przez człowieka. Obecnie w wybudowanym w VI w. gmachu mieści się muzeum, ale w trakcie swojej historii Hagia Sophia służyła dwóm religiom najpierw jako bazylika a potem jako meczet. Położenie Hagia Sophia leży w najstarszej części Istanbulu na cyplu Sarayburnu oddzielającym od siebie wody Morza Marmara, Bosforu oraz Złotego Rogu. Obecnie stojący budynek jest trzecim z kolei kościołem usytuowanym w tym miejscu - dwa poprzednie uległy zniszczeniu podczas zamieszek wybuchających co jakiś czas w Konstantynopolu. Od strony północnej Hagia Sophia graniczy z pałacem Topkapı i przylegającym do niego parkiem Gülhane. Na południe od Hagia Sophii znajdują się Hipodrom oraz Błękitny Meczet. Nieopodal wejścia do Hagia Sophii znajduje się także wejście do Cystern Yerabatan. Historia Hagia Sophia została zbudowana w szóstym wieku naszej ery na rozkaz cesarza Justyniana. Miała stanowić symbol wysiłków cesarza w kierunku odbudowy Cesarstwa Rzymskiego, tym razem ze stolicą w Konstantynopolu. Budowa gmachu została rozpoczęta 23 lutego 532 roku, a ukończono ją w 537 roku - trwała zaledwie 5 lat, 10 miesięcy i 10 dni. Cesarz Justynian wyznaczył do nadzorowania budowy fizyka Izydora z Miletu oraz matematyka Antemiusza z Tralles. Przez tysiąc lat Hagia Sophia była najwspanialszą świątynią świata chrześcijańskiego. Budowa świątyni została dokładnie opisana przez Prokopiusza z Cezarei, jednego z najsłynniejszych historyków bizantyńskich, w pierwszym rozdziale jego dziele "O Budowlach" (gr. Περι Κτισματων). Świątynia została ogołocona w trakcie czwartej krucjaty, kiedy to krzyżowcy złupili Konstantynopol. W latach okupacji Konstantynopola przez łacinników (1204-1261) Hagia Sophia przekształcona została w katedrę rzymskokatolicką. Po zdobyciu Konstantynopola przez Mehmeta II Zdobywcę 29 maja 1453 roku, Hagia Sophia została przekształcona w meczet. Dobudowano wówczas pierwszy minaret, ufundowany przez Mehmeta II. Kolejne minarety zostały dodane przez jego następców. W 1935 roku Atatürk nadał jej status muzeum, którym jest do dzisiaj. W ostatnich latach trwają prace renowacyjne, mające przywrócić tej budowli jej dawną świetność. Architektura Hagia Sophia jest jednym z najwspanialszych przykładów architektury bizantyńskiej. Niestety w trakcie swojej długiej historii nie oszczędzono jej przeróbek, co powoduje, że dzisiaj budowla sprawia wrażenie amalgamatu wielu stylów. Tradycja muzułmańska i chrześcijańska mieszają się tu tak nierozłącznie, że trudno sobie wyobrazić jak oryginalnie wyglądał budynek. Zwiedzanie Muzeum Hagia Sophia jest otwarte dla zwiedzających we wszystkie dni tygodnia z wyjątkiem poniedziałków w godzinach od 10 do 17. Jeżeli chcemy uniknąć długiej kolejki przed kasą to najlepiej zjawić się przy wejściu 15 minut przed otwarciem. Niestety Hagia Sophia jest obowiązkowym punktem wszystkich wycieczek odwiedzających Istanbul, więc nie unikniemy tłumu turystów w środku. Zwiedzanie nie powinno nam zająć więcej niż 2 godziny. Najwięcej informacji o Hagia Sophii znajduje się na plakatach zawieszonych w holu za głównym wejściem, warto więc zapoznać się z ich treścią. W sezonie 2014 normalny bilet wstępu kosztuje 30 TL. Obejrzyj galerię zdjęć z Aya Sofia.